Wirus Małpiej Ospy – Ważne Informacje

W ostatnich dwóch latach staliśmy się bardzo wrażliwi na wszelkie wiadomości o nowych chorobach zakaźnych. Oczywiście jest tak z powodu panującej epidemii Koronawirusa. Nic więc dziwnego, że informacje o nowym wirusie, wirusie małpiej ospy powodują zainteresowanie i lęk. 

W swoim artykule postaram się dostarczyć wam wiarygodnych informacji na temat tej nowej choroby, o której zwykli ludzie jak i lekarze niewiele dotąd słyszeli. 

Informacje ogólne

Choroba powodowana przez wirusa ospy małpiej jest chorobą odzwierzęcą, co oznacza że zarażamy się nią od zwierząt (od małpy). Historycznie, choroba ta nie przenosiła się często z człowieka na człowieka, i dlatego była rzadko rozpoznawana poza Afryką. 

W tym roku zauważono narastającą liczbę przypadków tej choroby w krajach europejskich i Ameryki Północnej i podejrzewa się, że wirus zmutował i nabył cech dzięki którym łatwiej się przenosi z człowieka na człowieka. 

Musimy sobie zdać sprawę, że na dany moment wirus ospy małpiej nie stanowi wielkiego zagrożenia. W lipcu 2022 w Polsce są tylko dwa znane przypadki tego zachorowania (artykuł polski). 

Według danych CDC na dzień 18 lipca od początku 2022 roku było 13340 zgłoszonych chorych z tą chorobą na całym świecie. Możecie zobaczyć liczbę przypadków w pięciu najbardziej dotkniętych krajach poniżej w Tabeli.

Światowe Agencje Zdrowia donoszą, że wirusa małpiej ospy zdiagnozowano już w 69 krajach i prawdopodobnie z czasem rozprzestrzeni się do wszystkich zakątków świata. 

Wirus ospy małpiej otrzymał symbol MPXV i należy do rodziny wirusów Orthopoxvirus. Zarażenie odbywa się przez skórę, błony śluzowe, płyny ustrojowe oraz drogą oddechowo-kropelkową. W większości przypadków choroba nie jest ciężka i nie doprowadza do śmierci. 

Zakłada się że obecne ogniska zachorowania na tą chorobę poza Afryką są spowodowane zakażeniami od ludzi a nie od zwierząt. Jednakże trzeba pamiętać, że teoretycznie zakażenia od zwierząt takich jak małpy, wiewiórki, szczury, myszy, króliki mogą też występować. 

Z epidemiologicznego punktu widzenia należy też podkreślić, że choroba ospy małpiej występuje głownie u mężczyzn o orientacji homoseksualnej lub bi-seksualnej. 

Objawy małpiej ospy

Objawy występujące u chorego na ospę małpią są niespecyficzne. Oznacza to, że tylko na podstawie objawów nie będziemy mogli postawić ostatecznej diagnozy. Zawsze trzeba potwierdzić nasze podejrzenia przy użyciu badań laboratoryjnych. 

Początkowe objawy małpiej ospy

• Wysoka gorączka
• Dreszcze
• Bóle pleców i głowy
• Powiększenie węzłów chłonnych
• Osłabienie

Późniejsze objawy małpiej ospy

Po 1-3 dniach od pierwszych objawów pojawiają się wysypki skórne, które będą się zmieniać pod wpływem czasu. Wysypki pojawiają się na twarzy, rękach, stopach, i w okolicy krocza oraz  genitaliów. 

Na początku  zmiany skórne występują jako małe czerwone plamki o wielkości 2-10 mm, potem przekształcają się w pęcherzyki a na końcu w zasychające krostki, które ostatecznie znikną, czasami pozostawiając przez jakiś czas jeszcze przebarwienia skóry (artykuł ref.). 

Diagnostyka ospy małpiej

Diagnostyka polega na przeanalizowaniu historii podróży u pacjenta i możliwych kontaktów z innymi chorymi oraz analizy objawów klinicznych. Chcąc potwierdzić obecność wirusa ospy małpiej u chorego trzeba wykonać badania laboratoryjne. 

Badania przeprowadza się na próbkach pobranych od pacjenta z krwi lub wydzieliny z pęcherzyków skórnych i mają one na celu zidentyfikowanie materiału genetycznego wirusa MPVX przy użyciu testu PCR. Niestety, takowe testy są bardzo trudno dostępne w Polsce ze względu na brak komercyjnych testów na tego wirusa. 

Wiele krajów ma możliwość przebadania próbek na wirusa MPXV w swoich głównych laboratoriach krajowych lub uniwersyteckich.

Zapobieganie

Zapobiegać zakażeniom wirusem można poprzez odpowiednie zabiegi profilaktyczno-higieniczne jak i poprzez podawanie szczepionek ludziom z grup ryzyka.

Zabiegi higieniczne

Zapobieganie zarażeniu wirusem małpiej ospy możemy osiągnąć przez:

• Unikanie podróży do krajów afrykańskich gdzie ospa małpia występuje endemicznie
• Unikanie kontaktu z chorymi albo podejrzanymi o chorobę
• Unikanie kontaktu z płynami ustrojowymi od chorych
• Unikanie bliskich kontaktów z chorymi by zapobiec zakażeniu kropelkowemu
• Unikanie kontaktów seksualnych albo kontaktu skórnego z chorymi
• Nie dzielić się ręcznikami, pościelą, z którą chorzy mieli styczność

Szczepionki

W tym momencie niektóre kraje na świecie dopuściły co najmniej dwie szczepionki, które podejrzewa się że mogą pomóc w zapobieganiu zarażeniom wirusem ospy małpiej. Trzeba od razu dodać, że nie mamy zbyt dobrych danych na ile te szczepionki będą skuteczne, bo zostały one wyprodukowane dawno i w innych celach. Przyjrzyjmy się tym które są zalecane przez organizację CDC w USA. 

Szcepionka JYNNEOS

Ta szczepionka zawiera osłabiony i nierozmnażający się zmodyfikowany wirus ospy krowianki Ankara-Bavarian-Nordic należący do rodziny wirusów “orthopoxvirus” (wirus ospy małpiej należy do tej samej rodziny).

Szczepionka otrzymała licencję od amerykańskiej agencji leków (FDA) we wrześniu 2019 i jest zatwierdzona by ją używać w celu zapobiegania ospie prawdziwej i ospie małpiej u dorosłych powyżej 18 -tego roku życia, którzy mają wysokie ryzyko zakażenia się. 

Szczepionka ACAM2000

Ta szczepionka zawiera żywy wirus ospy krowianki, który może się rozmnażać,  i została dopuszczona do obiegu w USA w 2007 by zapobiegać ospie prawdziwej. Amerykańska Agencja Chorób Zakaźnych (CDC) dopuściła tą szczepionkę ze względu na wyjątkową sytuację też by ją używać w celu zapobiegania chorobom spowodowanym przez inne wirusy z rodziny “orthopoxvirus”

Z dostępnych informacji wydaje się, że szczepionka JYNNEOS jest trochę bezpieczniejsza od ACAM2000. Posiada ona mniej opisanych objawów ubocznych z układu sercowo-krążeniowego, ma mniejsze ryzyko dla postronnych osób, i wirus szczepionkowy ma mniejszą moc rozprzestrzeniania się. 

Interesujące jest też to, że są wskazania do użycia szczepionek w leczeniu profilaktycznym po znaczącym kontakcie z wirusem, np kontakt z wydzielinami chorego albo kontakt intymny z człowiekiem wkrótce po tym jak został zdiagnozowany.

Na obecny moment jest niejasne czy Polska będzie się starać uzyskać którąś z tych szczepionek by podawać osobom z grup ryzyka i pracownikom służby zdrowia którzy będą mieli styczność z chorymi. 

Leczenie ospy małpiej

U większości chorych na ospę małpią, przebieg jest łagodny i dochodzi do samowyleczenia z czasem. Oczywiście, ostateczna prognoza i przebieg schorzenia będzie zależał od stanu układu immunologicznego, poprzednich szczepień, oraz chorób towarzyszących.

Biorąc to wszystko pod uwagę, większość chorych będzie tylko izolowanych i leczonych objawowo. Jeśli chcesz sprawdzić najnowsze specjalistyczne informacje na temat leczenia małpiej ospy, znajdziesz je tutaj na stronie CDC.

Chorzy u których trzeba by rozważyć bardziej zaawansowane i kierowane leczenie na ospę małpią to: 

• Osoby z ciężkim przebiegiem choroby (krwotoczna postać choroby, zmiany skórne rozlane, sepsa albo uogólnione zakażenie, zapalenie mózgu, stan zdrowia wymagający hospitalizacji)
• Osoby ze znacznie obniżoną odpornością
• Dzieci poniżej 8 lat
• Kobiety w ciąży lub karmiące
• Osoby z dodatkowymi komplikacjami jak towarzyszące zakażenie bakteryjne skóry, biegunka, odwodnienie, zapalenie płuc albo oskrzeli i inne.
• Osoby u których doszło też do zakażenia oczu i jamy ustnej lub odbytnicy.

O ile na dany moment nie istnieje leczenie specyficzne przeciw wirusowi ospy małpiej, znamy kilka preparatów, które teoretycznie mogą pomóc. 

Można próbować leczenia chorych na ospę małpią używając jednego z poniższych leków:

• Tecovirimat
• Immunoglobulina na krowiankę
• Cidofovir
• Brincidofovir

Tecovirimat

Tecovirimat jest znany także pod nazwami: TPOXX, ST-246 – jest lekiem przeciwwirusowym zatwierdzonym przez amerykańską agencję leków (FDA) do leczenia ospy prawdziwej u dzieci i dorosłych. Nie wiadomo jak będzie działał u ludzi chorych na ospę małpią, ale badania na zwierzętach wykazały, że lek ten leczy efektywnie choroby spowodowane przez orthopoxwirusy. 

Immunoglobulina na krowiankę (przeciwciała)

Immunglobulina na krowiankę była zatwierdzona w USA w celu leczenia powikłań po szczepieniu wirusem krowianki. Nie wiadomo jaka będzie efektywność tego leku u ludzi dotkniętych chorobą ospy małpiej. 

Cidofovir

Cidofovir albo Vistide jest lekiem przeciwwirusowym używanym do leczenia ocznej cytomegalii u pacjentów z AIDS. Nie ma badań na ludziach które mogłyby powiedzieć nam czy ten lek będzie użyteczny do leczenia ospy małpiej. Jednakże, istnieją badania na zwierzętach, które dają nadzieję, że lek ten być może będzie efektywny w leczeniu schorzeń spowodowanych przez orthopoxwirusy.

Brincidofovir

Brincidofovir, znany też pod nazwą CMX001, albo Tembexa jest lekiem przeciwwirusowym zatwierdzonym przez FDA w 2021 do leczenia ospy prawdziwej u dorosłych, dzieci i nawet u noworodków. Podobnie jak z Cidofovirem, są badania na zwierzętach dające nadzieję, że lek może być efektywny w leczeniu ospy małpiej. 

Chciałbym podkreślić, że wszystkie wyżej wymienione przeze mnie preparaty prawdopodobnie nie są dostępne w Polsce. Z drugiej strony w większości przypadków nie będą one potrzebne do leczenia ospy małpiej. 

W sytuacjach gdzie pacjent z ospą małpią jest bardzo ciężko chory, lekarze będą musieli uciekać się do kanałów pomocy międzynarodowej by je sprowadzić albo prosić o pomoc ministerstwo zdrowia.