Badania naukowe dowodzą, że mleko matki ma wiele zalet dla dziecka, matki, a nawet dla społeczeństwa. Dzieci i matki są zdrowsze, a społeczeństwo oszczędza znaczne kwoty na ich ochronie zdrowia. W tym artykule przedstawię dane dotyczące korzyści z karmienia piersią dla dziecka.
Dane gromadzone przez lata dowodzą, że niemowlęta karmione mlekiem matki rzadziej zapadają na wiele ostrych i przewlekłych chorób wieku dziecięcego, takich jak zapalenie ucha środkowego, ciężka biegunka, choroby dolnych dróg oddechowych, zespół nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS), nieswoiste zapalenie jelit, białaczka, cukrzyca, otyłość, astma i atopowe zapalenie skóry.
Amerykańska Agencja Badań i Jakości Opieki Zdrowotnej (AHRQ) przygotowała najlepszy jak dotąd raport na temat wpływu karmienia piersią i mleka matki na niemowlęta. Jej tytuł brzmi: „Karmienie piersią oraz stan zdrowia matek i niemowląt w krajach rozwiniętych” (Ref. 1)
Po przeanalizowaniu wielu doniesień naukowych, w Tabeli poniżej, przedstawiłem numeryczne dane dotyczące tego, o ile karmienie piersią może zmniejszyć częstość występowania różnych problemów zdrowotnych u niemowląt i dzieci.
Nazwa schorzenia | Pozytywny wpływ mleka matki |
---|---|
Martwicze zapalenie jelit (NEC) | 77% |
Choroby dolnych dróg oddechowych | 77% |
Infekcje wirusem RSV | 74% |
Nagła śmierć łóżeczkowa (SIDS) | 73% |
Choroby górnych dróg oddechowych | 70% |
Biegunki i choroby zakażne jelit | 64% |
Infekcje ucha | 50% |
Zapalenie atopowe skóry | 42% |
Astma oskrzelowa | 40% |
Nietypowe choroby zapalne jelit | 31% |
Ostra białaczka limfoblastyczna | 15% |
Ostra białaczka szpikowa | 15% |
O ile karmienie piersią prawie zawsze jest najlepsze dla zdrowia dziecka i matki, to czasami istnieją ku temu przeciwwskazania. Zachęcam do przeczytania mojego artykułu o tym kiedy być może nie powinno się karmić dziecka piersią lub mlekiem matki.
Poniżej, opisuję największe korzyści które może osiągnąć dziecko otrzymujące mleko matki jako jego głowny pokarm w pierwszym roku życia.
Martwicze zapalenie jelit (NEC)
Martwicze zapalenie jelit to stan występujący u niektórych wcześniaków, zwłaszcza tych urodzonych z masą urodzeniową mniejszą niż 1,2 kg i w wieku ciążowym krótszym niż 28 tygodni. Martwicze zapalenie jelit jest bardzo groźnym schorzeniem ponieważ może doprowadzić do perforacji jelit (pęknięcie ściany jelita), konieczności operacji i w niektórych przypadkach nawet do śmierci dziecka.
Nie wiemy, jaki jest dokładny mechanizm NEC u niemowląt. Mamy jednak wiele dowodów na to, że karmienie wcześniaków mlekiem matki lub od dawczyń może zmniejszyć częstość występowania i nasilenie NEC.
Noworodki, które w swojej diecie otrzymują wyłącznie mleko matki, mogą osiągnąć aż 77% redukcję ryzyka zachorowania na martwicze zapalenie jelit w porównaniu z niemowlętami otrzymującymi sztuczne mieszanki mleczne.
Zakażenia Dolnych Dróg Oddechowych
Termin „zakażenia dolnych dróg oddechowych” obejmuje takie schorzenia jak zapalenie oskrzeli, zapalenie oskrzelików i zapalenie płuc. Choroby te mogą być spowodowane infekcjami bakteryjnymi, wirusowymi lub grzybiczymi i są bardzo często spotykane wśród dzieci.
Według dostępnych nam danych, ryzyko hospitalizacji dzieci poniżej pierwszego roku życia z powodu infekcji dolnych dróg oddechowych można zmniejszyć o 70% – 75% podając im do karmienia tylko mleko matki.
Ten modyfikujący wpływ karmienia piersią na częstość infekcji dolnych dróg oddechowych jest niezmiernie korzystny zwłaszcza w krajach, w których szczepienia przeciwko bakteriom typu Hemophilus influenza i Streptococcus pneumonia nie są jeszcze dostępne.
Zakażenia Syncytialnym Wirusem Oddechowym (RSV)
RSV to wirus, którego obawiają się wszyscy rodzice wcześniaków. Zakażenie wirusem RSV może doprowadzić u dziecka do ciężkiego zapalenia oskrzelików i ponownego przyjęcia do szpitala, a co gorsza na oddział intensywnej terapii.
Są doniesienia, że karmienie piersią modyfikuje ryzyko hospitalizacji z powodu infekcji dolnych dróg oddechowych, w tym zapalenia oskrzelików RSV. Jest to bardzo ważny rezultat, ponieważ w ciągu pierwszych dwóch lat życia prawie wszystkie dzieci przeszły co najmniej jedną infekcję RSV.
Zespół nagłej śmierci łóżeczkowej – SIDS
Zespół nagłej śmierci łóżeczkowej to sytuacja, w której pozornie zdrowe niemowlę umiera nagle i z niewyjaśnionych przyczyn. Wszyscy wiedzą, że najważniejszym środkiem zapobiegawczym SIDS jest układanie dziecka do snu zawsze w pozycji „na plecach”.
Niestety nie wszyscy wiedzą, że karmienie piersią chroni również przed SIDS, a efekt ten jest najsilniejszy, gdy dziecko jest karmione wyłącznie piersią (redukcja ryzyka o ponad 70%). Co ciekawe, ten pozytywny wpływ na występowanie SIDS utrzymuje się nawet wtedy, gdy analizujemy dzieci usypiane także w pozycji “nie na plecach”.
Chcę podkreślić jednak, że matki karmiące piersią nie powinny myśleć, że nie muszą kłaść swoich dzieci do snu na plecach. Aby zapobiec SIDS, jedyną zalecaną pozycją do spania jest pozycja na plecach.
Infekcje górnych dróg oddechowych
Infekcja górnych dróg oddechowych, zwana także przeziębieniem, jest najczęstszą chorobą dzieci. Średnio, w ciągu pierwszych dziesięciu lat życia dzieci mogą mieć 5-10 epizodów “przeziębienia” rocznie. Głównie wirusy typu Rhinovirus powodują objawy przeziębienia. Dla większości dzieci jest to łagodna choroba, jednak często wiąże się z koniecznością pozostania w domu zamiast pójścia do przedszkola czy szkoły.
U niemowląt, które w swojej diecie otrzymują wyłącznie mleko matki przez ponad sześć miesięcy, ryzyko wystąpienia infekcji górnych dróg oddechowych może spaść nawet o 70%.
Biegunki i zakażenia przewodu pokarmowego
Niemowlęta i dzieci często cierpią na biegunki infekcyjne wywołane przez takie czynniki, jak rotawirusy, Shigella, Campylobacter, Escherichia coli czy Salmonella. Okazuje się, że karmienie dzieci mlekiem matki wpływa na zmniejszenie częstotliwości występowania zakażeń przewodu pokarmowego u tych dzieci. Uzyskana redukcja ryzyka może sięgać nawet 64%.
Spekuluje się, że składniki mleka matki, takie jak immunoglobulina A, niektóre oligosacharydy i laktoferyna, mają działanie ochronne przed infekcjami jelitowymi poprzez tzw. odporność bierną.
Atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry jest częstym problemem, dotykającym około 10% do 20% wszystkich małych dzieci. W atopowym zapaleniu skóra staje się sucha, zaczerwieniona i swędząca.
W przypadku niemowląt z historią alergii w rodzinie, które otrzymywały mleko matki, efekt zmniejszenia ryzyka wystąpienia atopowego zapalenia skóry wynosi 42%.
W przypadku niemowląt bez historii atopii w rodzinie, które otrzymywały w swojej diecie mleko matki, redukcja ryzyka była mniejsza i wynosiła tylko około 16%.
Ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ)
Zapalenie ucha środkowego jest częstą chorobą wieku dziecięcego. Dzieci z z zapaleniem ucha będą miały gorączkę, drażliwość, ból ucha, oraz problemy ze słuchem.
Zarówno wirusy, jak i bakterie mogą być powodem zapaleń ucha środkowego i czasami to schorzenie będzie wymagało leczenia antybiotykami. Czasami, w przypadkach przedłużających się wysięków w uchu środkowym i problemów ze słuchem, lekarze umieszczają rurki w błonie bębenkowej, aby umożliwić drenaż płynu z ucha środkowego.
Zebrane dane naukowe wykazały, że wyłączne karmienie piersią przez co najmniej trzy miesiące wiąże się z 50% zmniejszeniem częstości występowania infekcji ucha środkowego u dzieci. Nawet niemowlęta, które otrzymywały dietę mieszaną (mleko matki i mieszankę mleczną) osiągnęły 23% redukcję wskaźnika OZUŚ w porównaniu z niemowlętami karmionymi wyłącznie mieszanką.
Astma oskrzelowa i inne alergie
Astma jest niezakaźną chorobą dolnych dróg oddechowych charakteryzującą się trudnościami w oddychaniu, świszczącym oddechem, kaszlem i wytwarzaniem gęstego śluzu. Ostre napady astmy mogą wymagać nagłej wizyty na izbie przyjęć, a nawet hospitalizacji. Nawet do 6% dzieci ma co najmniej jeden atak astmy rocznie.
Dane statystyczne wskazują na to, że wśród niemowląt karmionych piersią wskaźnik redukcji zachorowań na astmę wynosi od 20 do 40 proc.
Nieswoiste zapalenie jelit
Nieswoiste zapalenia jelit to niezakaźne choroby zapalne przewodu pokarmowego takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. O diagnostyce i różnicowaniu tych dwóch chorób nie będziemy to mówić ponieważ wykracza to poza zakres tego artykułu.
Karmienie piersią może zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób zapalnych jelit wieku dziecięcego nawet o 31%. Dokładny mechanizm tego pozytywnego efektu nie jest znany, ale spekuluje się, że skład flory bakteryjnej jelit u niemowląt karmionych piersią może mieć taki pozytywny wpływ.
Ostre białaczki u dzieci
Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) i ostra białaczka szpikowa (AML) to dwa często występujące nowotwory krwi u dzieci. Istnieją dowody na to, że dzieci, które były karmione piersią przez co najmniej sześć miesięcy, mają o 20% mniejsze ryzyko rozwoju ALL i o 15% mniejsze ryzyko rozwoju AML.
Inne korzyści zdrowotne dla dzieci otrzymujących mleko matki
Istnieje dużo innych cytowanych korzyści karmienia piersią dla zdrowia dziecka niż te omówione powyżej. Być może są mniej zbadane, ale mimo to wielu badaczy i lekarzy uważa, że są to prawdziwe benefity, więc wymieńmy je tutaj:
- niższe wskaźniki ROP (Retinopatia – choroba siatkówki u wcześniaków), więcej o tym tutaj
- lepsza ostrość wzroku – szczególnie u wcześniaków
- mniej zakażeń u noworodków hospitalizowanych na intensywnej terapii noworodka
- mniejsza śmiertelność wśród wcześniaków
- krótsze okresy hospitalizacje na OIOM-ach dla malutkich dzieci
- działanie przeciwbólowe przy bolesnych zabiegach
- niższa częstość występowania zespołu metabolicznego w późniejszym życiu (niższe ciśnienie krwi, lepsze profile lipidowe)
- lepszy rozwój psychomotoryczny u byłych wcześniaków karmionych mlekiem matki
Podsumowanie:
Karmienie piersią i mleko matki mają nieoceniony, krótko- i długoterminowy pozytywny wpływ na zdrowie naszych dzieci. Mleko matki może wpływać na funkcje poznawcze, drogi oddechowe, układ sercowo-naczyniowy, układ hormonalny, zdrowie skóry i chronić nasze dzieci przed niektórymi infekcjami.
Społeczeństwo powinno zrobić wszystko, aby pomóc świeżo upieczonym mamom rozpocząć i kontynuować karmienie dziecka piersią lub swoim odciąganym mlekiem.
O zaletach karmienia piersią dla matki przeczytasz w moim artykule tutaj.